برنامه رادیویی «نقد و نظر» با حضور كارشناسان حوزه مطالعات زنان و رسانه، به واكاوی هویت زن در شبكه نمایش خانگی پرداخت؛ جایی كه تصویر زن ایرانی از مادر مهربان و همسر وفادار، به شخصیتی خشونت‌طلب، انتقام‌جو و گاه قانون‌گریز تبدیل شده است؛ تصویری كه به باور كارشناسان، می‌تواند بنیان خانواده را با خطر جدی مواجه سازد.
به گزارش روابط عمومی رادیو معارف، در تازه‌ترین قسمت از برنامه «نقد و نظر» رادیو معارف كه روز پنجشنبه به روی آنتن رفت، كارشناسان این برنامه به بررسی بازنمایی زن در شبكه نمایش خانگی و تأثیر آن بر هویت جنسیتی زنان پرداختند.
در آغاز این برنامه، دكتر شیری، پژوهشگر حوزه زن و رسانه با اشاره به سیر تحولات سریال‌های شبكه نمایش خانگی از دهه نود به بعد، گفت: «در ابتدا بازنمایی زنان در این سریال‌ها بسیار كلیشه‌ای و محدود به نقش‌های عشقی یا منفعل بود، اما از سال 1394 با سریال «شهرزاد» شاهد بازنمایی زنانی شدیم كه به ظاهر هویت مستقل دارند، اما اغلب در تعارض با نقش‌های سنتی و ارزشی زن ایرانی قرار می‌گیرند.»
وی با اشاره به شخصیت «شهرزاد» و سریال‌های پس از آن همچون «خاتون»، «زخم كاری»، «ملكه گدایان» و «سریال هفت» افزود: «شخصیت‌های زن در این سریال‌ها از نماد مهر و فداكاری فاصله گرفته و جای خود را به زنان انتقام‌جو، خشونت‌طلب و قدرت‌طلب داده‌اند كه با الگوگیری از شخصیت‌های مردانه، حتی از فرزندان خود برای رسیدن به قدرت استفاده می‌كنند.»
در ادامه، دكتر فاطمی، پژوهشگر مطالعات زنان، با انتقاد از تغییر كاركردهای سنتی زن در این سریال‌ها اظهار داشت: «در بسیاری از سریال‌های خانگی، نقش مادری، همسری و خانه‌داری به‌عنوان نقش‌هایی فرودست، تحقیر می‌شود و جای خود را به زنانی داده كه یا مجرم‌اند یا در مشاغل غیرمتعارف فعالیت دارند. شخصیت‌های زن در این سریال‌ها عمدتاً مدیران قدرت‌طلب‌اند، درحالی‌كه نقش‌های تربیتی و حمایتی به حاشیه رانده شده‌اند.»
وی با اشاره به پژوهشی كه درباره سریال‌های پرمخاطب انجام شده، گفت: «تنها حدود 7 درصد از شخصیت‌های زن در این سریال‌ها به نقش خانه‌داری می‌پردازند. در حالی كه در بیش از 40 درصد از موارد، زنان خدمتكار یا كارگرانی دارند كه مسئولیت‌های سنتی آن‌ها را به دوش می‌كشند.»
كارشناسان همچنین به تفاوت‌های محسوس سریال‌های پیش و پس از اغتشاشات 1401 اشاره كردند. خانم شیری با اشاره به سریال «هفت» گفت: «در این سریال، سه زن با خشونت بالا، در نقش اول عملیات‌های انتقامی حضور دارند و حتی قانون‌گریزی و عبور از هنجارهای اخلاقی به‌عنوان یك فضیلت به تصویر كشیده می‌شود.»
لازم به ذكر است در پایان برنامه، مجریان و كارشناسان به این جمع‌بندی رسیدند كه شبكه نمایش خانگی در حال ساخت كلیشه‌ای جدید از زن ایرانی است؛ كلیشه‌ای كه نه‌تنها با هویت فرهنگی و اسلامی جامعه ما همخوانی ندارد، بلكه در حال شكل دادن به نسلی از زنان است كه محاسبه‌گر، قانون‌گریز، ضد خانواده و الگو گرفته از فرهنگ‌های وارداتی‌اند.
گفتنی است برنامه «نقد و نظر» هر هفته با بررسی دقیق و تحلیلی موضوعات چالش‌برانگیز فرهنگی و اجتماعی به تهیه‌كنندگی علی برخورداری، اجرای هادی مهوشی سه‌شنبه ها از ساعت 14:50 از این رسانه دینی پخش می‌شود.
